Kraliçe arımız Beyoncé'nin zamanının ötesinde müzikler yapmasına alıştık ama zamanının ötesinde "görsel albümlerini" ne yapacağız?
Beyoncé, nam-ı diğer Queen B (ya da Bee, veya Queen Bey, veyahut... bu liste arşa değene dek uzar), 23 Nisan akşamı altıncı stüdyo albümü Lemonade'i yayınladı. Lemonade'in 2013'te yayınlanan "Beyoncé" gibi bir "görsel albüm" olacağı önceden biliniyordu ama konu sürpriz insanı Yoncé olunca, kimse biz aciz fanlarını tam olarak nasıl bir şeyin beklediğinden emin değildi. Sonra, Türkiye saatiyle sabaha karşı 4.00'te bomba patladı.
Şubat ayında yayınladığı, hayli protest sözleri olan Formation ile lgbt, kölelik ve Katrina Kasırgası gibi birçok toplumsal sorundan bahseden Beyoncé, bu kez albümdeki tüm şarkıları ayrı bir kliple verdiği bir saatlik yekpare bir filmle karşımızdaydı. Bu defa, Formation'daki sosyal ve politik mesajlar bir adım geri çıkmış, bize içini ve özelini şimdiye dek hiç olmadığı kadar açan Beyoncé'yi bir adım önde bırakmıştı. Bir taraftan sözlerin ne kadarının gerçek hayatıyla ilgili olduğunu kestirmeye çalışırken bir taraftan da soul'dan trap'a, reggae'den rock'a, gospel'dan country'ye bu kadar farklı janrı nasıl bu kadar ustaca birleştirebildiğine şaşırdık.
Jay Z Beyoncé'yi aldattı mı?
Beyoncé'nin hepimizi ters köşeye yatırdığı nokta, Lemonade'in başından sonuna bir aldatılma hikayesini konu alması. Şarkıların;
Intuition/Sezgi
Denial/İnkar
Anger/Öfke
Apathy/Hissizlik
Emptiness/Boşluk
Accountability/Hesap Verme
Reformation/Reformasyon
Forgiveness/Bağışlama
Resurrection/Diriliş
Hope/Umut
ve Redemption/Kefaret
isimli bölümlerle birbirinden ayrıldığı albüm, kocası tarafından aldatılan bir kadının hislerini aşama aşama anlatıyor.
Beyoncé, şarkılarını o kadar içten söylüyor ki, geçmişte magazinde ikiliyle ilgili yer alan haberleri de hatırlayarak gözlerimizi kısıp kendi kendimize soruyoruz: Ne yani, Jay Z Beyoncé'yi aldattı mı? Daha iki sene önce Drunk in Love ile "hala çok aşığız" mesajını veriyorlardı, yoksa her şey bitti mi? Amerika'nın ve tüm dünyanın "rüya çifti" gerçekten ortalama insanların yaşadığı dertleri mi yaşıyor? Queen B, "O yüzüğü taktığıma pişmanım" mı diyor açık açık?
Ya da, bu iş bir adamın bir kadına ettiğinden fazlası..
Derken filmin güçlü görselliği bizi öyle bir esir alıyor ki Jonas Akerlund, Melina Matsoukas, Kahlil Joseph ve 4 başka direktörün daha parmağı olan Lemonade, bize aldatılan bir kadının hikayesinden ötesini anlatmaya başlıyor. Çünkü Beyoncé şarkıları aracılığıyla açık açık toplumsal cinsiyet konuşuyor, cinsiyet politikaları konuşuyor, sınıf konuşuyor, Afrikan-Amerikanları konuşuyor... Malcolm X'in "Amerika’da en az saygı gören kişi, siyah kadındır. Amerika’da en korunmasız kişi siyah kadındır. Amerika’da en ihmal edilen kişi siyah kadındır.” sözlerine yer veren film, Beyoncé'ninkiyle birlikte tüm izleyicilerin orta parmağını havaya kaldırıyor.
Filmin sonunda Beyoncé'nin "Biz mükemmeliz" yalanı yerine "Biz de sizin gibiyiz, beklentilerinizden çok farklıyız, ben de kırıldım, ben de aldatıldım" demek istediğini fark ediyoruz. Bu öyle bir itiraf ki, beraberinde Beyoncé'nin "Korkmuyorum, karşılaştığım şeyle yüzleşiyorum, kocamı ve yediği naneleri açık edecek kadar cesur bir kadınım; yaşadıklarım kişisel olduğu kadar politik. Acımı da, öfkemi de, sorgulamalarımı da, kabullenişimi de tüm dünyayla paylaşıyorum. Bu da benim bu durumla başa çıkış şeklim" dediğini duyar gibi oluyoruz.
Tüm bu hislere, Nisan ayında Elle dergisine verdiği röportajda söylediği şu sözler de eşlik edince tüm taşlar yerine oturuyor: "Umarım insanların iyileşmesine yardım edebilecek, verdikleri mücadeleyle gurur duymalarını sağlayan bir sanat yapabilirim. Herkes acıyı tecrübe ediyor ama bazen dönüşmek için konforumuzu yitirmemiz gerek."
Sonra anlıyoruz ki Beyoncé aslında tam olarak da bunu yaptı; konforunu kaybetmek pahasına sanatını bir adım ileriye taşıdı.
Bir kadının temsilinde tüm kadınlara hitap edebilmek
Beyoncé'nin sözlerinin bu kadar etkileyici olmasının bir nedeni de, kendi temsilinde dünyadaki tüm kadınlara seslenebilmesi herhalde. Beyoncé spot ışıkların altındaki süperstar B'yi değil, evinde, sokakta yaşam mücadelesi veren herhangi bir kadını anlatıyor. Filmde onunla birlikte izlediğimiz kadınların hepsi (ki onlardan biri de ünlü tenisçi Serena Williams), kız kardeşliği, kadınların dayanışmasını vurguluyor. Birlikte saf tutup babalarına, kocalarına, hayatlarındaki erkek figürüne seslenen kadınlar, spektrumun Afrikan-Amerikan ucundan tüm dünyaya uzanıyor.
Bir limonata malzemesi olarak Jay Z
Albümün adını, Jay Z'nin büyükannesi Hattie White'ın 2015'te 90. yaş gününde yaptığı konuşmadaki "İyi ve kötü günlerim oldu ama kendimi toparlayacak gücü her zaman içimde buldum; hayat bana limon verdi, ben de limonata yaptım." sözünden etkilenerek koyan Queen B, limonatasında ne kadar Jay Z kullandı dersiniz? Eleştirilerin odağındaki muhterem Jay Z, tüm bu olayların neresinde duruyor?
Kimileri "Bu utanç ona bir ömür yeter" diye buyururken, kimileri de "Ne utancı, adam tüm olup bitenden milyonlar kazanıyor" diyor. Beyoncé'nin Jay Z hakkındaki sözlerini inci gibi dizip ardından da koca albümü, Jay Z'nin sahibi olduğu müzik platformu Tidal'dan yayınlaması çokları tarafından ikilem olarak görülüyor. İşte bu noktada devreye yeniden "bu iş, bir adamın bir kadına ettiğinden fazlası" düşüncesi giriyor. "Biz payımıza düşeni alalım, ötesine karışmayalım" deyip albümün magazinsel boyutunu bir kenara bırakıyoruz.
Beyoncé ve Lemonade hakkında enteresan bilgiler:
HBO'da yayınlanan Lemonade'in Emmy Ödülleri'ne aday gösterileceği söyleniyor.
Lemonade hakkında bir dolu analiz yazısı, yazı, podcast ve konuşma var.
Akademisyen ve yazar Kevin Allred 2010 yılından beri Politicizing Beyoncé isimli bir lisans dersi veriyor. Derste, Beyoncé'nin müziği ve kariyeri üzerinden çağdaş ırk, sınıf ve toplumsal cinsiyet politikaları anlatılıyor.
Beyoncé filmin sonunda limonata tarifi veriyor :)
#müzik #Beyoncé #lemonade #jayz #queenb #queenbee #queenbey #bey #Yoncé #lgbt #kölelik #katrinakasırgası #politik #JayZBeyoncéyialdattımı #JayZBeyoncéayrılık #JayZBeyoncéayrıldımı #JonasAkerlund #cinsiyetpolitikaları #MalcolmX #elle #SerenaWilliams #kızkardeşlik #kadınlarındayanışması #HattieWhite #EmmyÖdülleri #HBO #PoliticizingBeyoncé #KevinAllred #Tidal #reggae #countrymüzik #gospel #soulmüzik